प

Miniature of Church of the Holy Apostles Constantinople and engraving of Crusaders arrival 1204

पवित्र प्रेरितों का चर्च

चर्च ऑफ द होली अपोस्टल्स इस्तांबुल: आगमनाच्या वेळा, तिकीट आणि ऐतिहासिक महत्त्व

दिनांक: 14/06/2025

परिचय

इस्तंबुल, एकेकाळी बायझेंटाईन कॉन्स्टँटिनोपलमध्ये हागिया सोफियानंतरचे दुसरे सर्वात महत्त्वाचे चर्च म्हणून ओळखले जाणारे चर्च ऑफ द होली अपोस्टल्स, या शहराच्या धार्मिक, स्थापत्य आणि राजकीय इतिहासात एक अद्वितीय स्थान धारण करते. चौथ्या शतकाच्या सुरुवातीला सम्राट कॉन्स्टंटाईन द ग्रेट यांनी स्थापन केलेले हे चर्च केवळ ख्रिश्चन उपासनेचे एक प्रमुख केंद्र नव्हते, तर अनेक बायझेंटाईन सम्राटांसाठी शाही दफनभूमी म्हणूनही काम करत असे. जरी मूळ रचना आज अस्तित्वात नसली तरी, त्याचा वारसा चर्च स्थापत्यशास्त्रावरील त्याच्या प्रभावातून आणि आज फatih मशिदीच्या खाली असलेल्या ऐतिहासिक स्थळावरून टिकून आहे. हा मार्गदर्शक चर्चच्या इतिहासाचा, व्यावहारिक अभ्यागत माहितीचा आणि आधुनिक इस्तंबुलमध्ये त्याचा चिरस्थायी वारसा शोधण्यासाठी उपयुक्त टिप्सचा विस्तृत आढावा देतो. (Touristlink; The Byzantine Legacy; Liturgical Arts Journal)

Medieval miniature of Saint Luke from the Menologion of Basil II, dated 985, housed in the Vatican Library, Rome

Medieval illuminated manuscript page with ornate decorative borders and Greek text

Body of St. John Chrysostom being brought to the Holy Apostles church

Saint Timothy, Bishop of Ephesus, Apostle of the Seventy, Hieromartyr, Byzantine miniature from the Menologion of Basil II

Plan of the Church of the Holy Apostles in Constantinople from the 6th century

ऐतिहासिक विहंगावलोकन

पायाभरणी आणि सुरुवातीचे महत्त्व

इ.स. 330 च्या सुमारास कॉन्स्टंटाईन द ग्रेटने स्थापित केलेले चर्च ऑफ द होली अपोस्टल्स, हे ख्रिश्चन उपासनेचे एक मोठे केंद्र आणि राजवंशाचे दफनभूमी म्हणून कल्पिले गेले होते. सुरुवातीच्या रचनेत कॉन्स्टंटाईनसाठी एक गोलाकार दफनभूमी समाविष्ट होती, जी त्याचा मुलगा कॉन्स्टँटियस II अंतर्गत क्रूसीफॉर्म बॅसिलिकापर्यंत वाढविण्यात आली. चर्चमध्ये बारा प्रेषितांचे अवशेष ठेवण्याची योजना होती, जरी ते अखेरीस सेंट अँड्र्यू, लूक आणि टिमोथी यांसारख्या संतांशी अधिक जवळून संबंधित झाले. कॉन्स्टंटाईनचे स्वतःचे चर्चमध्ये दफन झाल्यामुळे पुढील सम्राटांसाठी एक परंपरा स्थापित झाली, ज्यामुळे स्थळाचे दुहेरी धार्मिक आणि राजकीय महत्त्व अधोरेखित झाले. (Touristlink)

स्थापत्य नवकल्पना

सम्राट जस्टिनीयन I च्या काळात, सहाव्या शतकात, चर्चमध्ये एक मोठे परिवर्तन झाले, ज्याने पाच घुमटांनी युक्त क्रूसीफॉर्म योजना तयार केली. या डिझाइनने नंतरच्या बायझेंटाईन आणि पाश्चात्य चर्चसाठी, विशेषतः व्हेनिसमधील सेंट मार्कच्या बॅसिलिकासाठी एक मॉडेल म्हणून काम केले. पेंडेंटिव्ह्जसारख्या प्रगत अभियांत्रिकी तंत्रज्ञानाच्या वापराने प्रशस्त घुमटयुक्त अंतर्गत जागा शक्य केली, तर उत्कृष्ट संगमरवर, पोर्फिअरी स्तंभ आणि गुंतागुंतीचे मोझाइक यांनी त्याचे हॉल सुशोभित केले. (The Byzantine Legacy)

धार्मिक आणि शाही भूमिका

चर्च ऑफ द होली अपोस्टल्सने कॉन्स्टँटिनोपलच्या कुलपतीचे आसन म्हणून कार्य केले आणि पूर्व ऑर्थोडॉक्स लिटर्जिकल जीवनाचे केंद्र होते. बायझेंटाईन समाजात चर्च आणि राज्य यांच्यातील जवळचे संबंध दर्शवणारे, ते शाही राज्याभिषेक, अंत्यसंस्कार आणि मोठ्या धार्मिक समारंभांचे स्थळ होते.

ऱ्हास आणि विध्वंस

1204 मध्ये लॅटिन आक्रमणानंतर, चर्चची लूट झाली आणि ती कधीही पूर्णपणे पुनर्संचयित झाली नाही. 1453 मध्ये ओटोमन विजयानंतर, ते थोड्या काळासाठी कुलपतीचे आसन म्हणून काम करत राहिले, परंतु नंतर ते दुर्लक्षित झाले. 1461 मध्ये, सुलतान मेहमद II ने फatih मशिदीसाठी जागा तयार करण्यासाठी त्याच्या विध्वंसाचा आदेश दिला, ज्यामुळे शहराच्या धार्मिक आणि सांस्कृतिक लँडस्केपमध्ये महत्त्वपूर्ण बदल झाला. (Sacred Destinations)

आजचे स्थळ: फatih मशीद आणि काय शिल्लक आहे

स्थान आणि सद्यस्थिती

1470 मध्ये पूर्ण झालेली फatih मशीद, इस्तंबुलच्या फatih जिल्ह्यात चर्च ऑफ द होली अपोस्टल्सच्या पूर्वीच्या स्थळावर उभी आहे. जरी चर्चचे कोणतेही दृश्य अवशेष शिल्लक नसले तरी, मशीद कॉम्प्लेक्स आणि त्याचे आवार बायझेंटाईन शाही चर्च आणि दफनभूमींनी व्यापलेल्या क्षेत्राला व्यापतात. (Istanbul Clues)

पुरातत्व पुरावे

फatih मशिदीच्या कॉम्प्लेक्सखालील जमिनीखालील पुरातत्वीय तपासणीमध्ये भिंती आणि पाया आढळले आहेत, जे बायझेंटाईन काळातील असल्याचे मानले जाते, जे बहुधा मूळ चर्च किंवा त्याच्या जवळील दफनभूमीचा भाग आहेत. तथापि, हे अवशेष लोकांसाठी उपलब्ध नाहीत. मशिदीच्या आवारात काही स्तंभ तुकडे आणि दगड चर्चमधून पुन्हा वापरलेले असू शकतात, जरी ते लेबल केलेले नाहीत आणि त्यांना तज्ञांची ओळख आवश्यक आहे. (Academia.edu)

अवशेष आणि कलाकृती

भगदांडाचा स्तंभ: ख्रिस्ताला चाबकाने मारले गेले होते त्या खांबाचा भाग मानला जाणारा एक अवशेष इस्तंबुलमधील सेंट जॉर्जच्या कुलपती चर्चमध्ये जतन केला आहे.
व्हेनिसमधील खजिना: चौथ्या क्रूसेड दरम्यान लुटलेले अनेक अवशेष आणि कलाकृती आता व्हेनिसमधील सेंट मार्कच्या बॅसिलिका मध्ये ठेवल्या आहेत.
शाही सरकोफॅगी: शाही कबरींचे काही तुकडे इस्तंबुल पुरातत्वीय संग्रहालये आणि हागिया इरेनेच्या आवारात प्रदर्शित केले आहेत. (Sacred Destinations)

अभ्यागत माहिती

फatih मशीद आगमनाच्या वेळा आणि तिकीट

खुले तास: दररोज, सकाळी 9:00 ते संध्याकाळी 6:00; प्रार्थना वेळेत पर्यटकांसाठी बंद.
प्रवेश शुल्क: विनामूल्य. या आणि इतर बायझेंटाईन स्थळांचा समावेश असलेल्या मार्गदर्शित टूरसाठी आगाऊ बुकिंग आणि तिकिटांची आवश्यकता असू शकते.

सुलभता

वाहतूक: ट्राम (T1 लाईन, Beyazıt-Kapalıçarşı थांबा) आणि बसने सहज पोहोचता येते.
व्हीलचेअर प्रवेश: मशीद आणि जिल्हा सामान्यतः प्रवेशयोग्य आहेत, जरी आसपासच्या काही रस्त्यांवर असमान पृष्ठभाग आहेत.

अभ्यागत मार्गदर्शक तत्त्वे

नम्र पोशाख आवश्यक आहे; महिलांनी त्यांचे डोके झाकावे आणि सर्व अभ्यागतांनी प्रार्थना हॉलमध्ये प्रवेश करण्यापूर्वी शूज काढावेत.
आवारामध्ये छायाचित्रण करण्याची परवानगी आहे, परंतु विशेषतः प्रार्थनेच्या वेळी आतमध्ये निर्बंध असू शकतात.

प्रवास टिप्स

उत्तम अनुभव आणि प्रकाशासाठी सकाळी लवकर किंवा संध्याकाळी उशिरा भेट द्या.
हागिया सोफिया, टोपकापी पॅलेस आणि हिप्पोड्रोम यांसारख्या जवळच्या स्थळांना भेटीचे नियोजन करा.
स्थानिक टूर ऑपरेटर बायझेंटाईन आणि ओटोमन इतिहासावर केंद्रित मार्गदर्शित वॉक ऑफर करतात.

प्रभाव आणि वारसा

चर्च ऑफ द होली अपोस्टल्सने त्याच्या अग्रगण्य पाच-घुमटांच्या क्रूसीफॉर्म योजनेद्वारे बायझेंटाईन आणि नंतरच्या ख्रिश्चन स्थापत्यशास्त्रासाठी एक आदर्श स्थापित केला. शाही दफनभूमी आणि धार्मिक केंद्र म्हणून त्याचे कार्य पूर्व आणि पाश्चात्य चर्च परंपरांवर एक चिरस्थायी छाप सोडले. फatih मशिदीचे त्याच्या स्थळावर बांधकाम हे बायझेंटाईन ख्रिश्चन ते ओटोमन इस्लामिक शासनात शहराच्या परिवर्तनाचे उदाहरण आहे. (Shadows of Constantinople)

वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (FAQs)

प्रश्न: मी चर्च ऑफ द होली अपोस्टल्सला भेट देऊ शकेन का? उत्तर: नाही, चर्च 1461 मध्ये पाडण्यात आले. फatih मशीद त्याचे स्थळ व्यापते.

प्रश्न: चर्चचे कोणतेही दृश्य अवशेष शिल्लक आहेत का? उत्तर: कोणतेही दृश्य अवशेष शिल्लक नाहीत, जरी मशिदीच्या आवारात काही पुन्हा वापरलेले तुकडे आढळू शकतात.

प्रश्न: फatih मशिदीत प्रवेश विनामूल्य आहे का? उत्तर: होय, प्रवेश विनामूल्य आहे, परंतु नम्र पोशाख आवश्यक आहे.

प्रश्न: हे स्थळ अपंग लोकांसाठी प्रवेशयोग्य आहे का? उत्तर: मशीद सामान्यतः प्रवेशयोग्य आहे, परंतु जवळपासचे काही रस्ते असमान असू शकतात.

प्रश्न: मी चर्चमधून कलाकृती कोठे पाहू शकेन? उत्तर: इस्तंबुल पुरातत्वीय संग्रहालये, हागिया इरेने आणि व्हेनिसमधील सेंट मार्कची बॅसिलिका काही अवशेष आणि सरकोफॅगीमध्ये निवडक वस्तू आहेत.

अतिरिक्त संसाधने

शिफारसी आणि अंतिम विचार

जरी चर्च ऑफ द होली अपोस्टल्स आता एक वास्तुशिल्प स्मारक म्हणून उभे नसले तरी, त्याची आध्यात्मिक आणि सांस्कृतिक अनुनाद इस्तंबुलच्या ऐतिहासिक कथेत पुढे चालू आहे. फatih मशीद आणि आजूबाजूचा जिल्हा अभ्यागतांना या वारसाशी एक मूर्त संबंध देतात, तर इस्तंबुल आणि परदेशातील संग्रहालये प्रमुख कलाकृती आणि अवशेष जतन करतात. बायझेंटाईन इतिहास आणि स्थापत्यशास्त्राकडे आकर्षित झालेल्या लोकांसाठी, या स्थळाचे डिजिटल पुनर्बांधणी, तज्ञांच्या मार्गदर्शित टूर आणि ऑडिओ मार्गदर्शकांनी समृद्ध केलेले अन्वेषण कॉन्स्टँटिनोपलच्या शाही वारशाच्या हृदयात एक आकर्षक प्रवास प्रदान करते.

ऑडिओला ॲप डाउनलोड करा जेणेकरून तुम्हाला विशेष ऑडिओ टूर आणि इस्तंबुलच्या ऐतिहासिक स्थळांबद्दल अद्यतने मिळतील. प्रवास टिप्स आणि कार्यक्रम सूचनांसाठी सोशल मीडियावर आम्हाला फॉलो करा, आणि शहराच्या स्तरित भूतकाळाच्या आमच्या क्युरेटेड मार्गदर्शकांनी आपली भेट समृद्ध करा.