Map showing the Anchor telephone exchange in Birmingham, England

एंकर टेलीफोन एक्सचेंज

Brmimghm, Yunaited Kimgdm

एंकर टेलीफोन एक्सचेंज बर्मिंघम: विज़िटिंग घंटे, टिकट, और ऐतिहासिक महत्व

दिनांक: 04/07/2025

परिचय

बर्मिंघम की हलचल भरी सड़कों के नीचे यूके के सबसे अच्छे रखे रहस्यों में से एक छिपा है: एंकर टेलीफोन एक्सचेंज। शीत युद्ध के दौरान निर्मित, यह भूमिगत दूरसंचार केंद्र नागरिक सुरक्षा और तकनीकी नवाचार के युग की प्रतिबद्धता का प्रतीक है। हालांकि सार्वजनिक पहुंच अत्यंत सीमित है, एंकर एक्सचेंज का इतिहास, इंजीनियरिंग और सांस्कृतिक विरासत इसे इतिहासकारों, शहरी खोजकर्ताओं और बर्मिंघम की औद्योगिक विरासत में रुचि रखने वाले किसी भी व्यक्ति के लिए एक आकर्षक विषय बनाती है (Subterranea Britannica)।

यह मार्गदर्शिका एंकर टेलीफोन एक्सचेंज का एक व्यापक अवलोकन प्रदान करती है, जिसमें इसकी उत्पत्ति, वास्तुशिल्प विशेषताएं, शीत युद्ध का महत्व और व्यावहारिक आगंतुक जानकारी शामिल है। चाहे आप ऐतिहासिक अंतर्दृष्टि की तलाश कर रहे हों या बर्मिंघम की विरासत-केंद्रित यात्रा की योजना बना रहे हों, यह लेख आपको इस रहस्यमय स्थल के बारे में आवश्यक ज्ञान से लैस करेगा।

विषय सूची

उत्पत्ति और निर्माण

एंकर टेलीफोन एक्सचेंज का निर्माण 1953 और 1957 के बीच गुप्त रूप से किया गया था। शीत युद्ध की बढ़ती चिंताओं के बीच, ब्रिटिश सरकार ने कई भूमिगत एक्सचेंजों के निर्माण की शुरुआत की, जिसमें बर्मिंघम का एंकर सबसे उन्नत था (Subterranea Britannica; BT Archives)। एक भूमिगत रेलवे परियोजना के रूप में छिपाया गया, इसका वास्तविक उद्देश्य एक बम-सबूत सुविधा बनाना था जो परमाणु हमले की स्थिति में महत्वपूर्ण संचार बनाए रख सके।

शहर के नीचे 30-35 मीटर की गहराई पर स्थित, सुविधा में प्रबलित कंक्रीट सुरंगें, विस्फोट-प्रतिरोधी दरवाजे और आत्मनिर्भर सुविधाएं शामिल हैं। बर्मिंघम में इसका रणनीतिक स्थान - एक औद्योगिक और संचार केंद्र - ने सुनिश्चित किया कि राष्ट्रीय संकट के दौरान सरकारी, सैन्य और नागरिक नेटवर्क चालू रह सकें (Birmingham Mail)।


वास्तुशिल्प और इंजीनियरिंग विशेषताएँ

एंकर एक्सचेंज अपनी मजबूत इंजीनियरिंग के लिए प्रसिद्ध है:

  • प्रबलित कंक्रीट सुरंगें: विस्फोटों से महत्वपूर्ण ओवरप्रेशर का सामना करने के लिए निर्मित।
  • विस्फोट-सबूत गलियारे और दरवाजे: आंतरिक स्थानों को शॉकवेव और फॉलआउट से बचाते हैं।
  • स्वतंत्र प्रणालियाँ: ऑन-साइट जनरेटर, वायु निस्पंदन और जल आपूर्ति ने विस्तारित आत्मनिर्भरता को सक्षम किया।
  • आवास: छात्रावास, रसोई और स्वच्छता की सुविधाएँ कर्मचारियों को आवश्यकतानुसार हफ्तों तक भूमिगत रहने की अनुमति देती हैं (Subterranea Britannica)।

सुविधा अपने समय की अत्याधुनिक तकनीक से लैस थी, जिसमें स्वचालित स्विचिंग सिस्टम और उन्नत अग्नि सुरक्षा सुविधाएँ शामिल थीं। इन नवाचारों ने आधुनिक दूरसंचार अवसंरचना की नींव रखी।


शीत युद्ध के दौरान भूमिका

अपने परिचालन वर्षों के दौरान, एंकर टेलीफोन एक्सचेंज ब्रिटेन के नागरिक सुरक्षा संचार में एक महत्वपूर्ण नोड था। यह राष्ट्रीय ट्रंक टेलीफोन नेटवर्क का हिस्सा था और मजबूत “बैकबोन” माइक्रोवेव और केबल मार्गों में एकीकृत था, जिसे परमाणु युद्ध की स्थिति में संचार लचीलापन सुनिश्चित करने के लिए डिज़ाइन किया गया था (BT Archives)। एक्सचेंज ने सरकारी और नागरिक दोनों ट्रैफ़िक का समर्थन किया, जिससे यह शीत युद्ध के दौरान मिडलैंड्स के कामकाज के लिए अपरिहार्य बन गया।

गोपनीयता सर्वोपरि थी; पहुंच के लिए सख्त सुरक्षा मंजूरी की आवश्यकता थी, और इसके निर्माण और संचालन के विवरण दशकों तक वर्गीकृत थे।


आगंतुक जानकारी: पहुंच, टिकट और टूर

सार्वजनिक पहुंच: एंकर टेलीफोन एक्सचेंज आम जनता के लिए खुला नहीं है। इसकी संवेदनशील अवसंरचना और चल रहे परिचालन उपयोगों के कारण, पहुंच केवल अधिकृत कर्मियों तक ही सीमित है (Birmingham Mail)।

विशेष टूर और विरासत कार्यक्रम: दुर्लभ अवसरों पर, जैसे कि बर्मिंघम के हिडन स्पेसेस विरासत कार्यक्रमों के दौरान, सीमित निर्देशित टूर पेश किए गए हैं। ये कभी-कभार होते हैं और जब उपलब्ध होते हैं तो अग्रिम बुकिंग की आवश्यकता होती है (Hidden Spaces Birmingham)। विवरण आमतौर पर स्थानीय विरासत संगठनों और कार्यक्रम लिस्टिंग के माध्यम से घोषित किए जाते हैं।

टिकट: जब टूर उपलब्ध होते हैं, तो टिकटों को होस्टिंग संगठन की वेबसाइट के माध्यम से ऑनलाइन आरक्षित किया जा सकता है। साइट की दुर्लभता और सीमित क्षमता के कारण ये कार्यक्रम अक्सर जल्दी बिक जाते हैं।

वर्चुअल अन्वेषण: जो लोग यात्रा करने में असमर्थ हैं, उनके लिए कई वृत्तचित्र, फोटो गैलरी और आभासी संसाधन सुरंगों और उपकरणों में झलकियाँ प्रदान करते हैं (Birmingham Mail; EduGeek Forum)।

आस-पास के विरासत आकर्षण:

  • बीटी टॉवर: एंकर एक्सचेंज के बगल में एक प्रमुख दूरसंचार टॉवर।
  • ज्वेलरी क्वार्टर: एक्सचेंज नेटवर्क के कुछ हिस्सों के ऊपर स्थित ऐतिहासिक जिला, बर्मिंघम एसे ऑफिस का घर जिसने एक्सचेंज के कोड नाम को प्रेरित किया।
  • बर्मिंघम संग्रहालय और आर्ट गैलरी: औद्योगिक और युद्धकालीन इतिहास पर प्रदर्शनियाँ।

पहुंच-योग्यता और सुरक्षा युक्तियाँ

  • पहुंच-योग्यता: एक्सचेंज की भूमिगत प्रकृति, संकीर्ण गलियारों और खड़ी सीढ़ियों के साथ मिलकर, इसे व्हीलचेयर उपयोगकर्ताओं और सीमित गतिशीलता वाले लोगों के लिए दुर्गम बनाती है।
  • सुरक्षा: साइट में संकीर्ण स्थान, परिचालन दूरसंचार उपकरण और एस्बेस्टस जैसे पर्यावरणीय खतरे शामिल हैं। अनधिकृत प्रवेश सख्त वर्जित और खतरनाक है।
  • केवल आधिकारिक दौरे: केवल मान्यता प्राप्त विरासत समूहों या अधिकारियों द्वारा आयोजित निर्देशित टूर या कार्यक्रमों में भाग लें। अनधिकृत प्रवेश अवैध है और महत्वपूर्ण जोखिम प्रस्तुत करता है।

विरासत और सांस्कृतिक प्रभाव

एंकर टेलीफोन एक्सचेंज शीत युद्ध की तैयारी और दूरसंचार नवाचार में बर्मिंघम के योगदान का एक स्थायी प्रतीक है। इसका अस्तित्व, कभी रहस्य में डूबा हुआ, स्थानीय किंवदंतियों और शहरी मिथकों को बढ़ावा देता है। साइट ने वृत्तचित्रों, अनुसंधान और बर्मिंघम के छिपे हुए युद्धकालीन बुनियादी ढांचे को उजागर करने वाले वॉकिंग टूर को भी प्रेरित किया है (Hidden Spaces Birmingham)।

आज, इसकी सुरंगें आधुनिक फाइबर ऑप्टिक केबलों को आवासित करना जारी रखती हैं, जो शीत युद्ध के लचीलेपन की विरासत को डिजिटल युग की मांगों के साथ एकीकृत करती हैं।


संरक्षण और वर्तमान स्थिति

हालांकि एक्सचेंज को अब परमाणु बंकर के रूप में बनाए नहीं रखा गया है, इसके संरचनात्मक और ऐतिहासिक मूल्य को संरक्षण समूहों और स्थानीय अधिकारियों द्वारा मान्यता प्राप्त है। कभी-कभी रखरखाव सुनिश्चित करता है कि सुरंगें दूरसंचार अवसंरचना का समर्थन करने वाली अपनी भूमिका के लिए सुरक्षित रहें (Subterranea Britannica)। Subterranea Britannica और Hidden Spaces Birmingham जैसे संगठनों के प्रयासों से साइट की कहानी को जनता के साथ दस्तावेज और साझा करने में मदद मिलती है।


अक्सर पूछे जाने वाले प्रश्न (FAQ)

प्रश्न: क्या मैं एंकर टेलीफोन एक्सचेंज का दौरा कर सकता हूँ? ए: नहीं, नियमित सार्वजनिक पहुंच की अनुमति नहीं है। असाधारण रूप से, विशेष विरासत कार्यक्रमों के दौरान निर्देशित टूर की पेशकश की जाती है और अग्रिम रूप से बुक किया जाना चाहिए।

प्रश्न: क्या आभासी टूर या ऑनलाइन संसाधन उपलब्ध हैं? ए: हाँ, कई समाचार आउटलेट और विरासत संगठन साइट की फोटो गैलरी, वृत्तचित्र और लिखित विवरण प्रदान करते हैं।

प्रश्न: क्या साइट व्हीलचेयर सुलभ है? ए: नहीं, इसके भूमिगत स्थान और संकीर्ण सीढ़ियों के कारण, साइट गतिशीलता की कमी वाले आगंतुकों के लिए उपयुक्त नहीं है।

प्रश्न: क्या भविष्य में साइट को जनता के लिए खोलने की कोई योजना है? ए: सार्वजनिक पहुंच की कोई नियमित योजना नहीं है। किसी भी भविष्य के टूर की घोषणा आधिकारिक विरासत चैनलों के माध्यम से की जाएगी।

प्रश्न: मैं बर्मिंघम के शीत युद्ध के इतिहास के बारे में अधिक कहाँ जान सकता हूँ? ए: स्थानीय संग्रहालयों में जाएँ, विरासत वॉक में शामिल हों, या Subterranea Britannica और Hidden Spaces Birmingham जैसे संगठनों द्वारा प्रदान किए गए संसाधनों का अन्वेषण करें।


दृश्य संसाधन और आगे पढ़ना

छवियों के लिए, ऊपर लिंक की गई आधिकारिक गैलरी और मीडिया सुविधाओं को देखें। Alt टैग में “Anchor Telephone Exchange Birmingham,” “Cold War underground tunnels,” और “Birmingham historical sites” जैसे शब्द शामिल होने चाहिए।


निष्कर्ष और सिफारिशें

एंकर टेलीफोन एक्सचेंज, अपनी भूलभुलैया वाली सुरंगों और लचीले डिजाइन के साथ, ब्रिटेन के शीत युद्ध के बुनियादी ढांचे और दूरसंचार इतिहास में बर्मिंघम की महत्वपूर्ण भूमिका का एक प्रमाण है। जबकि भौतिक पहुंच अत्यधिक प्रतिबंधित है, साइट की कहानी आभासी टूर, वृत्तचित्रों और स्थानीय विरासत पहलों के माध्यम से सुलभ है।

अपनी समझ को गहरा करने के लिए:

  • ऑनलाइन संसाधनों और आभासी टूर का अन्वेषण करें।
  • बर्मिंघम में जूलरी क्वार्टर और बीटी टॉवर जैसे आस-पास के स्थलों पर जाएँ।
  • उन विरासत संगठनों का समर्थन करें जो शहर की शीत युद्ध की विरासत को संरक्षित करने और व्याख्या करने के लिए काम करते हैं।

विशेष कार्यक्रमों या भविष्य की पहुंच के अवसरों पर अद्यतित रहने के लिए स्थानीय विरासत समूहों का अनुसरण करें और अपडेट और ऑडियो-निर्देशित ऐतिहासिक टूर के लिए Audiala ऐप डाउनलोड करें।



स्रोत:

Visit The Most Interesting Places In Brmimghm

1–7 संविधान हिल, बर्मिंघम
1–7 संविधान हिल, बर्मिंघम
1 स्नो हिल प्लाज़ा
1 स्नो हिल प्लाज़ा
10 हॉलोवे सर्कस
10 हॉलोवे सर्कस
17 और 19 न्यूहॉल स्ट्रीट, बर्मिंघम
17 और 19 न्यूहॉल स्ट्रीट, बर्मिंघम
175, Hockley Hill
175, Hockley Hill
58, ऑक्सफोर्ड स्ट्रीट
58, ऑक्सफोर्ड स्ट्रीट
ऐशले और स्ट्रैथकोना बिल्डिंग्स, बर्मिंघम विश्वविद्यालय
ऐशले और स्ट्रैथकोना बिल्डिंग्स, बर्मिंघम विश्वविद्यालय
ऐशफोर्ड और सन्स
ऐशफोर्ड और सन्स
ऐशफरलॉन्ग हॉल
ऐशफरलॉन्ग हॉल
अल्फा टॉवर
अल्फा टॉवर
Anvic House
Anvic House
असेंशन चर्च, हॉल ग्रीन
असेंशन चर्च, हॉल ग्रीन
Babbs Mill
Babbs Mill
बैंडस्टैंड
बैंडस्टैंड
बैंडस्टैंड, बॉटनिकल गार्डन्स
बैंडस्टैंड, बॉटनिकल गार्डन्स
बैरो हिल स्थानीय प्रकृति आरक्षित
बैरो हिल स्थानीय प्रकृति आरक्षित
बाल्सल हीथ पुस्तकालय
बाल्सल हीथ पुस्तकालय
बाप्तिस्ट चर्च
बाप्तिस्ट चर्च
बार बीकन जलाशय
बार बीकन जलाशय
बार्बर कला संस्थान
बार्बर कला संस्थान
बार्टले ग्रीन युद्ध स्मारक
बार्टले ग्रीन युद्ध स्मारक
बास्करविल हाउस
बास्करविल हाउस
Bbc Drama Village
Bbc Drama Village
बेरो कोर्ट होटल
बेरो कोर्ट होटल
बीकन हाउस
बीकन हाउस
Billesley Common
Billesley Common
Birmingham New Street Signal Box
Birmingham New Street Signal Box
Bishops Croft
Bishops Croft
बिशप लैटिमर मेमोरियल चर्च, विन्सन ग्रीन
बिशप लैटिमर मेमोरियल चर्च, विन्सन ग्रीन
बीटी टॉवर
बीटी टॉवर
ब्लैक हॉर्स
ब्लैक हॉर्स
ब्लेक्सली हॉल
ब्लेक्सली हॉल
बम्बल होल स्थानीय प्रकृति आरक्षित
बम्बल होल स्थानीय प्रकृति आरक्षित
बोअर युद्ध स्मारक, कैनन हिल पार्क
बोअर युद्ध स्मारक, कैनन हिल पार्क
Bordesley Hall, Birmingham
Bordesley Hall, Birmingham
बोर्डेस्ली रेलवे स्टेशन
बोर्डेस्ली रेलवे स्टेशन
बॉर्नविल बाथ्स
बॉर्नविल बाथ्स
बॉर्नविल मेमोरियल क्रॉस
बॉर्नविल मेमोरियल क्रॉस
ब्राइटन रोड रेलवे स्टेशन
ब्राइटन रोड रेलवे स्टेशन
बर्चफील्ड लैडब्रोक स्टेडियम
बर्चफील्ड लैडब्रोक स्टेडियम
बर्मिंघम
बर्मिंघम
बर्मिंघम अंतरराष्ट्रीय रेलवे स्टेशन
बर्मिंघम अंतरराष्ट्रीय रेलवे स्टेशन
बर्मिंघम और मिडलैंड संस्थान
बर्मिंघम और मिडलैंड संस्थान
बर्मिंघम बैक टू बैक्स
बर्मिंघम बैक टू बैक्स
बर्मिंघम हिप्पोड्रोम
बर्मिंघम हिप्पोड्रोम
बर्मिंघम केंद्रीय अग्निशमन स्टेशन
बर्मिंघम केंद्रीय अग्निशमन स्टेशन
बर्मिंघम केंद्रीय पुस्तकालय
बर्मिंघम केंद्रीय पुस्तकालय
बर्मिंघम मार्केट हॉल
बर्मिंघम मार्केट हॉल
बर्मिंघम महिला अस्पताल
बर्मिंघम महिला अस्पताल
बर्मिंघम मिंट
बर्मिंघम मिंट
बर्मिंघम मूर स्ट्रीट रेलवे स्टेशन
बर्मिंघम मूर स्ट्रीट रेलवे स्टेशन
बर्मिंघम ओडियन
बर्मिंघम ओडियन
बर्मिंघम ओरेटरी
बर्मिंघम ओरेटरी
बर्मिंघम ऑर्थोडॉक्स कैथेड्रल
बर्मिंघम ऑर्थोडॉक्स कैथेड्रल
बर्मिंघम परीक्षण कार्यालय
बर्मिंघम परीक्षण कार्यालय
बर्मिंघम पुस्तकालय
बर्मिंघम पुस्तकालय
बर्मिंघम रिपर्टरी थियेटर
बर्मिंघम रिपर्टरी थियेटर
बर्मिंघम स्कूल ऑफ आर्ट
बर्मिंघम स्कूल ऑफ आर्ट
बर्मिंघम स्कूल ऑफ आर्ट मार्गरेट स्ट्रीट भवन
बर्मिंघम स्कूल ऑफ आर्ट मार्गरेट स्ट्रीट भवन
बर्मिंघम संग्रहालय और कला गैलरी
बर्मिंघम संग्रहालय और कला गैलरी
बर्मिंघम स्नो हिल स्टेशन
बर्मिंघम स्नो हिल स्टेशन
बर्मिंघम शवदाह गृह
बर्मिंघम शवदाह गृह
बर्मिंघम टाउन हॉल
बर्मिंघम टाउन हॉल
बर्मिंघम विश्वविद्यालय
बर्मिंघम विश्वविद्यालय
बर्मिंघम वन्यजीव संरक्षण पार्क
बर्मिंघम वन्यजीव संरक्षण पार्क
ब्रोमफोर्ड ब्रिज रेलवे स्टेशन
ब्रोमफोर्ड ब्रिज रेलवे स्टेशन
ब्रॉमफोर्ड वायडक्ट
ब्रॉमफोर्ड वायडक्ट
|
  Browne'S Green Lodge
| Browne'S Green Lodge
बुल रिंग
बुल रिंग
बूथ का फार्म फार्महाउस
बूथ का फार्म फार्महाउस
चेम्बरलेन मेमोरियल
चेम्बरलेन मेमोरियल
Christopher Wray Lighting Works
Christopher Wray Lighting Works
Clements Arms Public House
Clements Arms Public House
Coffin Works
Coffin Works
Colmore Gate
Colmore Gate
Colmore Plaza
Colmore Plaza
Comfort Inn
Comfort Inn
चर्च हाउस
चर्च हाउस
द एंकोरेज
द एंकोरेज
द ग्रेट स्टोन पब्लिक हाउस
द ग्रेट स्टोन पब्लिक हाउस
द जॉर्ज एंड ड्रैगन पब्लिक हाउस
द जॉर्ज एंड ड्रैगन पब्लिक हाउस
द क्यूब
द क्यूब
द फाइटिंग कॉक्स पब्लिक हाउस
द फाइटिंग कॉक्स पब्लिक हाउस
द राउंड हाउस
द राउंड हाउस
द रेड लायन
द रेड लायन
द रेक्टरी
द रेक्टरी
द रेस्ट हाउस
द रेस्ट हाउस
द रॉयल होटल
द रॉयल होटल
द स्कॉटिश म्यूचुअल एश्योरेंस सोसाइटी बिल्डिंग
द स्कॉटिश म्यूचुअल एश्योरेंस सोसाइटी बिल्डिंग
डाक डिपो भवन
डाक डिपो भवन
दारुल बरकात मस्जिद
दारुल बरकात मस्जिद
डडली चिड़ियाघर
डडली चिड़ियाघर
डडस्टन रेलवे स्टेशन
डडस्टन रेलवे स्टेशन
Dixon Court
Dixon Court
ड्रम
ड्रम
Eagle And Ball Public House
Eagle And Ball Public House
एचएम जेल बर्मिंघम
एचएम जेल बर्मिंघम
एडगबास्टन युद्ध स्मारक
एडगबास्टन युद्ध स्मारक
एडग्बस्टन हाउस
एडग्बस्टन हाउस
एडग्बस्टन हॉल
एडग्बस्टन हॉल
एडवर्ड रोड बैपटिस्ट चर्च
एडवर्ड रोड बैपटिस्ट चर्च
एजबेस्टन ट्राम स्टॉप
एजबेस्टन ट्राम स्टॉप
एकॉक्स ग्रीन पुलिस स्टेशन और पूर्व न्यायालय
एकॉक्स ग्रीन पुलिस स्टेशन और पूर्व न्यायालय
एकॉक्स ग्रीन पुस्तकालय
एकॉक्स ग्रीन पुस्तकालय
एलेक्ज़ेंड्रा थियेटर
एलेक्ज़ेंड्रा थियेटर
एल्मले लॉज
एल्मले लॉज
एंकर इन
एंकर इन
एंकर टेलीफोन एक्सचेंज
एंकर टेलीफोन एक्सचेंज
एम्पायर हाउस
एम्पायर हाउस
एप्सले हाउस
एप्सले हाउस
एर्डिंगटन एब्बे
एर्डिंगटन एब्बे
एर्डिंगटन कंज़र्वेटिव क्लब
एर्डिंगटन कंज़र्वेटिव क्लब
एर्डिंगटन पुस्तकालय
एर्डिंगटन पुस्तकालय
एरेना बर्मिंघम
एरेना बर्मिंघम
|
  Essoldo King'S Heath
| Essoldo King'S Heath
एस्टन हाउस
एस्टन हाउस
एस्टन हॉल
एस्टन हॉल
एस्टन रेलवे स्टेशन
एस्टन रेलवे स्टेशन
एस्टन विश्वविद्यालय
एस्टन विश्वविद्यालय
गैस रिटोर्ट हाउस
गैस रिटोर्ट हाउस
गाँव Pound
गाँव Pound
गार्थ हाउस
गार्थ हाउस
Gas Street Studios
Gas Street Studios
Geoffrey Buildings
Geoffrey Buildings
गिलहरी
गिलहरी
ग्लीब फार्म लाइब्रेरी
ग्लीब फार्म लाइब्रेरी
ग्रैवली हिल इंटरचेंज
ग्रैवली हिल इंटरचेंज
ग्रेनविल स्ट्रीट रेलवे स्टेशन
ग्रेनविल स्ट्रीट रेलवे स्टेशन
ग्रीक ऑर्थोडॉक्स चर्च ऑफ द होली ट्रिनिटी एंड सेंट ल्यूक
ग्रीक ऑर्थोडॉक्स चर्च ऑफ द होली ट्रिनिटी एंड सेंट ल्यूक
ग्रीन लेन मस्जिद
ग्रीन लेन मस्जिद
ग्रोसवेनर हाउस
ग्रोसवेनर हाउस
गुड होप अस्पताल
गुड होप अस्पताल
हाईबरी
हाईबरी
हैंड्सवर्थ वुड रेलवे स्टेशन
हैंड्सवर्थ वुड रेलवे स्टेशन
हैमस्टेड रेलवे स्टेशन
हैमस्टेड रेलवे स्टेशन
Hamstead Hall Academy
Hamstead Hall Academy
हार्बोर्न रेलवे स्टेशन
हार्बोर्न रेलवे स्टेशन
हारबोर्न युद्ध स्मारक
हारबोर्न युद्ध स्मारक
हे हॉल
हे हॉल
Heathfield Hall
Heathfield Hall
हेडन हिल हाउस संग्रहालय
हेडन हिल हाउस संग्रहालय
Hen And Chickens Public House
Hen And Chickens Public House
हिलफील्ड पार्क
हिलफील्ड पार्क
|
  Hodge Hill Girls' School
| Hodge Hill Girls' School
हॉकले (जीडब्ल्यूआर) रेलवे स्टेशन
हॉकले (जीडब्ल्यूआर) रेलवे स्टेशन
हॉल ऑफ मेमोरी, बर्मिंघम
हॉल ऑफ मेमोरी, बर्मिंघम
Icknield Street
Icknield Street
Ikon Gallery
Ikon Gallery
ईस्टसाइड सिटी पार्क
ईस्टसाइड सिटी पार्क
जेम्स वाट
जेम्स वाट
जोसेफ चेम्बरलेन मेमोरियल क्लॉक टॉवर
जोसेफ चेम्बरलेन मेमोरियल क्लॉक टॉवर
ज्वेलरी क्वार्टर रेलवे स्टेशन
ज्वेलरी क्वार्टर रेलवे स्टेशन
ज्यूरिस इन बर्मिंघम
ज्यूरिस इन बर्मिंघम
कैडबरी वर्ल्ड
कैडबरी वर्ल्ड
कैम्प हिल रेलवे स्टेशन
कैम्प हिल रेलवे स्टेशन
कैनन हिल पार्क में बॉय स्काउट्स युद्ध स्मारक
कैनन हिल पार्क में बॉय स्काउट्स युद्ध स्मारक
कैसल ब्रोमविच हॉल गार्डन
कैसल ब्रोमविच हॉल गार्डन
कैवलियर हाउस
कैवलियर हाउस
कानून विश्वविद्यालय
कानून विश्वविद्यालय
काउंसिल हाउस, बर्मिंघम
काउंसिल हाउस, बर्मिंघम
कब्रिस्तान लॉज
कब्रिस्तान लॉज
केंद्रीय माल रेलवे स्टेशन
केंद्रीय माल रेलवे स्टेशन
किंग एडवर्ड स्कूल चैपल
किंग एडवर्ड स्कूल चैपल
किंग एडवर्ड Vi एस्टन स्कूल
किंग एडवर्ड Vi एस्टन स्कूल
किंग एडवर्ड Vi हैंड्सवर्थ वुड गर्ल्स अकादमी
किंग एडवर्ड Vi हैंड्सवर्थ वुड गर्ल्स अकादमी
किंग्स हीथ बॉयज़
किंग्स हीथ बॉयज़
किंग्स हीथ लाइब्रेरी
किंग्स हीथ लाइब्रेरी
किंग्स हीथ रेलवे स्टेशन
किंग्स हीथ रेलवे स्टेशन
किंग्स नॉर्टन गर्ल्स स्कूल
किंग्स नॉर्टन गर्ल्स स्कूल
किंग्सबरी वॉटर पार्क
किंग्सबरी वॉटर पार्क
क्लेंट
क्लेंट
कोलरिज चेम्बर्स
कोलरिज चेम्बर्स
कॉर्नवाल बिल्डिंग्स
कॉर्नवाल बिल्डिंग्स
क्राइस्टचर्च हाउस
क्राइस्टचर्च हाउस
क्रेसेंट थियेटर
क्रेसेंट थियेटर
कर्ज़न स्ट्रीट रेलवे स्टेशन
कर्ज़न स्ट्रीट रेलवे स्टेशन
क्वे साइड टॉवर
क्वे साइड टॉवर
क्वीन अलेक्जेंड्रा कॉलेज
क्वीन अलेक्जेंड्रा कॉलेज
क्वीन एलिज़ाबेथ अस्पताल बर्मिंघम
क्वीन एलिज़ाबेथ अस्पताल बर्मिंघम
क्वीन कॉलेज
क्वीन कॉलेज
|
  क्वीन'स आर्म्स
| क्वीन'स आर्म्स
Lad In The Lane
Lad In The Lane
लैपवर्थ भूविज्ञान संग्रहालय
लैपवर्थ भूविज्ञान संग्रहालय
Lea Hall
Lea Hall
लिकी हिल्स कंट्री पार्क
लिकी हिल्स कंट्री पार्क
लिफ़र्ड रेलवे स्टेशन
लिफ़र्ड रेलवे स्टेशन
लकड़हारा
लकड़हारा
लॉली स्ट्रीट रेलवे स्टेशन
लॉली स्ट्रीट रेलवे स्टेशन
लॉन्गब्रिज प्लांट
लॉन्गब्रिज प्लांट
लॉन्गब्रिज रेलवे स्टेशन
लॉन्गब्रिज रेलवे स्टेशन
लॉयड हाउस
लॉयड हाउस
मैक
मैक
मैकलेरन भवन
मैकलेरन भवन
मैरीवेल संस्थान
मैरीवेल संस्थान
माल्थाउस फार्महाउस
माल्थाउस फार्महाउस
माउंडस्ले लॉज
माउंडस्ले लॉज
मेथोडिस्ट सेंट्रल हॉल, बर्मिंघम
मेथोडिस्ट सेंट्रल हॉल, बर्मिंघम
मिडलटन लेक्स आरएसपीबी रिजर्व
मिडलटन लेक्स आरएसपीबी रिजर्व
मिलेनियम पॉइंट
मिलेनियम पॉइंट
Minworth Greaves
Minworth Greaves
मोएट हाउस
मोएट हाउस
मॉन्यूमेंट लेन रेलवे स्टेशन
मॉन्यूमेंट लेन रेलवे स्टेशन
मॉर्ट्यूरी चैपल, हैंड्सवर्थ कब्रिस्तान
मॉर्ट्यूरी चैपल, हैंड्सवर्थ कब्रिस्तान
मसीह का चर्च, बर्मिंघम
मसीह का चर्च, बर्मिंघम
नेचेल्स सार्वजनिक स्नानागार
नेचेल्स सार्वजनिक स्नानागार
नेशनल सी लाइफ सेंटर
नेशनल सी लाइफ सेंटर
नॉर्थफील्ड मैनर हाउस
नॉर्थफील्ड मैनर हाउस
न्यू हॉल वैली कंट्री पार्क
न्यू हॉल वैली कंट्री पार्क
न्यूहॉल मिल
न्यूहॉल मिल
ओडियन, किंगस्टैंडिंग
ओडियन, किंगस्टैंडिंग
ओएसिस केंद्र
ओएसिस केंद्र
ओक हाउस, वेस्ट ब्रोमविच
ओक हाउस, वेस्ट ब्रोमविच
ओक सिनेमा
ओक सिनेमा
Old Rep
Old Rep
ओरियन बिल्डिंग
ओरियन बिल्डिंग
पैकवुड हाउस
पैकवुड हाउस
पेबल मिल स्टूडियोज़
पेबल मिल स्टूडियोज़
Peddimore Hall
Peddimore Hall
पेन रेलवे स्टेशन
पेन रेलवे स्टेशन
पेन संग्रहालय
पेन संग्रहालय
Penns Hall
Penns Hall
पेरी बार रेलवे स्टेशन
पेरी बार रेलवे स्टेशन
पेरी हॉल
पेरी हॉल
पेरी कॉमन लाइब्रेरी
पेरी कॉमन लाइब्रेरी
|
  Perrott'S Folly
| Perrott'S Folly
फाइव लैंड्स हाउस
फाइव लैंड्स हाउस
फाइव वेज़ रेलवे स्टेशन
फाइव वेज़ रेलवे स्टेशन
फील्ड हाउस
फील्ड हाउस
फोर ओक्स मेथोडिस्ट चर्च
फोर ओक्स मेथोडिस्ट चर्च
फोर ओक्स रेलवे स्टेशन
फोर ओक्स रेलवे स्टेशन
फोर्ट डनलप
फोर्ट डनलप
फ्रेंड्स इंस्टीट्यूट भवन
फ्रेंड्स इंस्टीट्यूट भवन
फ्रेंड्स मीटिंग हाउस
फ्रेंड्स मीटिंग हाउस
पिकाडिली सिनेमा
पिकाडिली सिनेमा
पिनफोल्ड हाउस
पिनफोल्ड हाउस
पिटमास्टन
पिटमास्टन
पोस्ट और मेल भवन, बर्मिंघम
पोस्ट और मेल भवन, बर्मिंघम
प्रिमरोज़ हिल फार्महाउस
प्रिमरोज़ हिल फार्महाउस
पुराना रॉयल पब्लिक हाउस
पुराना रॉयल पब्लिक हाउस
पुरुष पवेलियन (बॉर्नविल क्लब)
पुरुष पवेलियन (बॉर्नविल क्लब)
पूर्व ब्रिटिश स्कूल
पूर्व ब्रिटिश स्कूल
पूर्व चर्च, (डॉल्फिन शावर्स द्वारा कब्जा किए गए परिसर का हिस्सा)
पूर्व चर्च, (डॉल्फिन शावर्स द्वारा कब्जा किए गए परिसर का हिस्सा)
राजशाही
राजशाही
राउंड एंड पैरट ब्लू प्लाक
राउंड एंड पैरट ब्लू प्लाक
रेड लायन
रेड लायन
रोड्स अल्मशाउस
रोड्स अल्मशाउस
Rose Villa Tavern
Rose Villa Tavern
रोटुंडा
रोटुंडा
Roundhouse Birmingham
Roundhouse Birmingham
रॉयल बर्मिंघम सोसाइटी ऑफ आर्टिस्ट्स
रॉयल बर्मिंघम सोसाइटी ऑफ आर्टिस्ट्स
रॉयल ऑर्थोपेडिक अस्पताल
रॉयल ऑर्थोपेडिक अस्पताल
रसकिन हॉल
रसकिन हॉल
रुबेरी रेलवे स्टेशन
रुबेरी रेलवे स्टेशन
सैंडवेल वैली आरएसपीबी रिजर्व
सैंडवेल वैली आरएसपीबी रिजर्व
साल्टले रेलवे स्टेशन
साल्टले रेलवे स्टेशन
सारेहोल मिल
सारेहोल मिल
शेल्डन हॉल
शेल्डन हॉल
Selfridges Building, Birmingham
Selfridges Building, Birmingham
सेली मैनर संग्रहालय
सेली मैनर संग्रहालय
सेली ओक अस्पताल
सेली ओक अस्पताल
|
  Selly Park Girls' School
| Selly Park Girls' School
सेंट अगाथा चर्च, स्पार्कब्रुक
सेंट अगाथा चर्च, स्पार्कब्रुक
सेंट ऐनी चर्च, बर्मिंघम
सेंट ऐनी चर्च, बर्मिंघम
सेंट ऐनी चर्च, मोस्ले
सेंट ऐनी चर्च, मोस्ले
सेंट बार्नबास चर्च, एर्डिंगटन
सेंट बार्नबास चर्च, एर्डिंगटन
सेंट बार्थोलोम्यू चर्च, एडग्बस्टन
सेंट बार्थोलोम्यू चर्च, एडग्बस्टन
सेंट बेनेडिक्ट का चर्च
सेंट बेनेडिक्ट का चर्च
सेंट बेनेडिक्ट्स विकरेज
सेंट बेनेडिक्ट्स विकरेज
सेंट चाड चर्च
सेंट चाड चर्च
सेंट चाड कैथेड्रल
सेंट चाड कैथेड्रल
सेंट एदबुर्गा का चर्च, यार्डली
सेंट एदबुर्गा का चर्च, यार्डली
सेंट एडमंड्स
सेंट एडमंड्स
सेंट एग्नेस चर्च, मोस्ली
सेंट एग्नेस चर्च, मोस्ली
सेंट एंड्रयू
सेंट एंड्रयू
सेंट एंड्रयू चर्च
सेंट एंड्रयू चर्च
सेंट जेम्स चर्च
सेंट जेम्स चर्च
सेंट जेम्स द लेस चर्च, एश्टेड
सेंट जेम्स द लेस चर्च, एश्टेड
सेंट जेम्स हाउस
सेंट जेम्स हाउस
सेंट जॉन चर्च
सेंट जॉन चर्च
सेंट जॉन द एवेंजेलिस्ट चर्च, पेरी बार
सेंट जॉन द एवेंजेलिस्ट चर्च, पेरी बार
सेंट जॉर्ज चर्च
सेंट जॉर्ज चर्च
सेंट कैथरीन ऑफ सिएना चर्च, बर्मिंघम
सेंट कैथरीन ऑफ सिएना चर्च, बर्मिंघम
सेंट लाज़र चर्च, बर्नविल
सेंट लाज़र चर्च, बर्नविल
सेंट लॉरेंस चर्च, नॉर्थफील्ड
सेंट लॉरेंस चर्च, नॉर्थफील्ड
सेंट ल्यूक
सेंट ल्यूक
सेंट माइकल चर्च, हैंड्सवर्थ
सेंट माइकल चर्च, हैंड्सवर्थ
सेंट माइकल का कैथोलिक चर्च
सेंट माइकल का कैथोलिक चर्च
सेंट मैरी चर्च
सेंट मैरी चर्च
सेंट मैरी द वर्जिन, एकॉक्स ग्रीन
सेंट मैरी द वर्जिन, एकॉक्स ग्रीन
सेंट मैरी का रिट्रीट
सेंट मैरी का रिट्रीट
सेंट मैरी कॉलेज, ओस्कॉट
सेंट मैरी कॉलेज, ओस्कॉट
सेंट मैरीज़ कॉन्वेंट, हैंड्सवर्थ
सेंट मैरीज़ कॉन्वेंट, हैंड्सवर्थ
सेंट मार्टिन इन द बुल रिंग
सेंट मार्टिन इन द बुल रिंग
सेंट निकोलस चर्च, किंग्स नॉर्टन
सेंट निकोलस चर्च, किंग्स नॉर्टन
सेंट ऑगस्टाइन चर्च
सेंट ऑगस्टाइन चर्च
सेंट पैट्रिक चर्च
सेंट पैट्रिक चर्च
सेंट फेथ और सेंट लॉरेंस चर्च, हारबोर्न
सेंट फेथ और सेंट लॉरेंस चर्च, हारबोर्न
सेंट फिलिप्स कैथेड्रल
सेंट फिलिप्स कैथेड्रल
सेंट फिलिप्स स्कूल
सेंट फिलिप्स स्कूल
सेंट फ्रांसिस ऑफ़ असीसी का चर्च, बौर्नविल
सेंट फ्रांसिस ऑफ़ असीसी का चर्च, बौर्नविल
सेंट पीटर चर्च
सेंट पीटर चर्च
सेंट पीटर चर्च, हार्बोर्न
सेंट पीटर चर्च, हार्बोर्न
सेंट पॉल चर्च
सेंट पॉल चर्च
सेंट सिलास चर्च
सेंट सिलास चर्च
सेंट सिप्रियान चर्च, हाय मिल्स
सेंट सिप्रियान चर्च, हाय मिल्स
सेंट्र सिटी टॉवर
सेंट्र सिटी टॉवर
सिंगर्स हिल सिनेगॉग
सिंगर्स हिल सिनेगॉग
सिटी अस्पताल, बर्मिंघम
सिटी अस्पताल, बर्मिंघम
सिटी टैवर्न पब्लिक हाउस
सिटी टैवर्न पब्लिक हाउस
संपर्क हॉल
संपर्क हॉल
संत आल्बन शहीद
संत आल्बन शहीद
Snowhill
Snowhill
सोहो हाउस
सोहो हाउस
सॉल्टवेल्स स्थानीय प्रकृति आरक्षित
सॉल्टवेल्स स्थानीय प्रकृति आरक्षित
श्री गीता भवन
श्री गीता भवन
सरसेन का सिर
सरसेन का सिर
स्टेचफोर्ड बैपटिस्ट चर्च
स्टेचफोर्ड बैपटिस्ट चर्च
स्टेचफोर्ड युद्ध स्मारक
स्टेचफोर्ड युद्ध स्मारक
स्टिर्चले पब्लिक बाथ्स
स्टिर्चले पब्लिक बाथ्स
स्टिर्चली पुस्तकालय
स्टिर्चली पुस्तकालय
सटन कोल्डफील्ड टाउन हॉल
सटन कोल्डफील्ड टाउन हॉल
सटन कोल्डफील्ड ट्रांसमिटिंग स्टेशन
सटन कोल्डफील्ड ट्रांसमिटिंग स्टेशन
सटन पार्क
सटन पार्क
स्ट्रैटफोर्ड हाउस
स्ट्रैटफोर्ड हाउस
सुनहरा गरुड़
सुनहरा गरुड़
स्वान शॉपिंग सेंटर
स्वान शॉपिंग सेंटर
स्वान्सहर्स्ट स्कूल
स्वान्सहर्स्ट स्कूल
Swan And Mitre Public House
Swan And Mitre Public House
टायसेली लोकोमोटिव वर्क्स
टायसेली लोकोमोटिव वर्क्स
टायसेली ऊर्जा अपशिष्ट संयंत्र
टायसेली ऊर्जा अपशिष्ट संयंत्र
The Bartons Arms
The Bartons Arms
The Bell Public House
The Bell Public House
The Gunmakers Arms
The Gunmakers Arms
The Gunmakers Arms Public House
The Gunmakers Arms Public House
The Holte
The Holte
The Ivy Bush Public House
The Ivy Bush Public House
The Jewellers Arms Public House
The Jewellers Arms Public House
The Moseley Arms Public House
The Moseley Arms Public House
The White Hart Public House
The White Hart Public House
The White Swan Public House
The White Swan Public House
थिंक टैंक
थिंक टैंक
थ्री टन्स होटल
थ्री टन्स होटल
टनेल कॉटेजेस
टनेल कॉटेजेस
ट्रस्ट स्कूल
ट्रस्ट स्कूल
टर्वेस ग्रीन बॉयज़ स्कूल
टर्वेस ग्रीन बॉयज़ स्कूल
Unity Works
Unity Works
वाल्मले युद्ध स्मारक
वाल्मले युद्ध स्मारक
वेसली हिल्स कंट्री पार्क
वेसली हिल्स कंट्री पार्क
व्हीलर्स लेन टेक्नोलॉजी कॉलेज
व्हीलर्स लेन टेक्नोलॉजी कॉलेज
विक्टोरिया लॉ कोर्ट्स
विक्टोरिया लॉ कोर्ट्स
विक्टोरिया स्क्वायर हाउस
विक्टोरिया स्क्वायर हाउस
विला पार्क
विला पार्क
विला टैवर्न
विला टैवर्न
विंटरबोर्न
विंटरबोर्न
विंटरबोर्न हाउस और गार्डन
विंटरबोर्न हाउस और गार्डन
वीओली कासल
वीओली कासल
विटन आइसोलेशन अस्पताल
विटन आइसोलेशन अस्पताल
विटन रेलवे स्टेशन
विटन रेलवे स्टेशन
वॉरेन हॉल कंट्री पार्क
वॉरेन हॉल कंट्री पार्क
वुडगेट वैली कंट्री पार्क
वुडगेट वैली कंट्री पार्क
|
  Wren'S Nest
| Wren'S Nest
Wt723
Wt723
यार्डली वुड लाइब्रेरी
यार्डली वुड लाइब्रेरी
यार्डली वुड युद्ध स्मारक
यार्डली वुड युद्ध स्मारक
युनेट स्मारक
युनेट स्मारक